Cystocenteza jest zabiegiem polegającym na nakłuciu (punkcji) pęcherza moczowego. Stanowi najbardziej wartościową diagnostycznie metodę pobrania moczu do badań laboratoryjnych. Pozostałymi sposobami są: bezpośrednie złapanie moczu ze strumienia do jałowego pojemnika, użycie żwirku diagnostycznego bądź cewnikowanie pacjenta.
Technika wykonania cystocentezy:
Do wykonania cystocentezy potrzebny jest minimum jeden asystent, który poskromi pacjenta na czas punkcji. Zwierzę układa się na ogół w pozycji grzbietowej. Nakłucie wykonuje się w okolicy przedłonowej w linii pośrodkowej (kocury, kotki, suki) lub przy linii pośrodkowej (psy). Miejsce nakłucia powinno zostać wygolone oraz zdezynfekowane. Pęcherz należy unieruchomić manualnie lub, jeśli nie jest to możliwe, zlokalizować przy pomocy aparatu USG. Do punkcji wykorzystuje się możliwie jak najcieńszą igłę. Podczas wkłucia kieruje się ją doogonowo pod odpowiednim kątem. Gdy igła znajdzie się w pęcherzu moczowym, za pomocą strzykawki pobiera się próbkę moczu. Należy pamiętać, aby przed wyciągnięciem igły zaprzestać aspiracji moczu oraz puścić ufiksowany wcześniej pęcherz moczowy. Niewykonanie tych czynności może skutkować przedostaniem się moczu do jamy otrzewnej.
Zalety cystocentezy:
- brak zanieczyszczenia próbki materiałem pochodzącym z cewki, napletka, sromu czy dróg rodnych, co czyni ją najlepszą metodą pozyskania moczu do badań laboratoryjnych, w tym bakteriologicznych
- mniejsze ryzyko jatrogennego zakażenia w porównaniu z cewnikowaniem
- u kotów często prostsza do wykonania niż złapanie moczu oddawanego do kuwety
- łatwiejsza niż cewnikowanie kotów i suk
- na ogół nie wymaga premedykacji
Ryzyko związane z wykonaniem cystocentezy:
- zakażenie miejsca wkłucia
- nakłucie innego narządu niż pęcherz moczowy
- wydostanie się zawartości nakłutego narządu (np. pęcherza moczowego, jelita) do jamy otrzewnej, co może skutkować zapaleniem otrzewnej
- nakłucie dużego naczynia krwionośnego
- zanieczyszczenie próbki moczu w wyniku nieprawidłowo wykonanej punkcji
Przeciwwskazania:
- zaburzenia krzepliwości krwi
- problem ze zlokalizowaniem pęcherza/bardzo słabo wypełniony pęcherz
Warto również pamiętać, że wykonanie cystocentezy u otyłych zwierząt jest często znacznie utrudnione bądź wręcz niemożliwe ze względu na obecność grubej warstwy tkanki tłuszczowej, co niestety sprawia, że lekarz nie jest w stanie dosięgnąć pęcherza moczowego.