Rozmaz ręczny krwi

Wykonywanie i ocena rozmazów krwi powinny być przeprowadzane rutynowo w ramach każdego badania morfologicznego jako istotny element diagnostyki pacjenta. Badanie mikroskopowe rozmazu dostarcza wielu informacji o stanie pacjenta m.in. wykorzystywane jest jako kontrola jakości wyników otrzymanych metodą automatyczną. Należy pamiętać, że analizator morfologiczny jest tylko maszyną i może popełniać błędy, zwłaszcza w przypadku występowania komórek atypowych we krwi, zlepów płytek, agregatów czy artefaktów. W takich sytuacjach rozmaz krwi stanowi jeden z ważniejszych elementów diagnostyki różnicowej.

Rozmazy krwi umożliwiają zaobserwowanie:

- zmian w morfologii erytrocytów  (m.in. dotyczące wielkości, kształtu, zabarwienia),

- zmian w erytrogramie niezwiązanych z morfologią erytrocytów (m.in. występowania erytroblastów, rulonizacji komórek, aglutynacji, artefaktów),

- zmian w morfologii leukocytów (m.in. zmian toksycznych w neutrofilach, obecności reaktywnych limfocytów, komórek blastycznych- limfoblastów czy metamielocytów),

- obecności czynników zakaźnych wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych (m.in. pasożytów erytrocytów takich jak Babesia canis, Mycoplasma haemocanis, Mycoplasma haemofelis, neutrofili– Anaplasma phagocytophilum, płytek krwi– Anaplasma platys).

Wartość oceny preparatu jest największa, gdy informacje są zestawione z historią medyczną pacjenta, aktualnymi i wcześniejszymi wynikami badań laboratoryjnych oraz badaniem klinicznym.

Rozmaz ręczny można wykonać metodą:

- na szkiełku podstawowym,

- na szkiełku nakrywkowym.

W obu przypadkach kluczem do przygotowania diagnostycznego rozmazu jest utworzenie pojedynczej warstwy nienaruszonych komórek, która umożliwia przeprowadzenie szczegółowej oceny morfologicznej elementów krwi. Poprowadzony zbyt cienko spowoduje rozerwanie i deformację komórek, co uniemożliwi ich prawidłową oceną. Nakładający się obraz komórek w zbyt grubym rozmazie utrudnia ich identyfikację i ocenę jakościową. Preparat należy wykonać niezwłocznie po pobraniu krwi od pacjenta lub w ciągu 30–60 minut od pobrania krwi na EDTA, żeby uniknąć powstania zmian morfologicznych w krwinkach. Szkiełko należy opisać na matowym polu do opisu ołówkiem danymi pacjenta, a rozmaz wybarwić dostępnymi na rynku do tego celu przeznaczonymi barwnikami diagnostycznymi.

Główne cechy prawidłowo wykonanego rozmazu na szkiełku podstawowym:

- kształt ptasiego pióra zajmującego 2/3 lub 3/4 długości szkiełka podstawowego – będzie grubszy w tylnej części (tzw. „głowie” – od miejsca nałożenia kropli) i coraz cieńszy aż do przedniej części (tzw. „ogona”, gdzie znajduje się pole diagnostyczne);

- jednolita powierzchnia pojedynczej warstwy komórek – bez nierówności i dziur;

- szybko schnący na powietrzu;

- powierzchnia lekko opalizująca pod światło.